Yargı Örgütü ve Tebligat Hukuku Ders Notları

Aşağıdaki Yargı Örgütü Ve Tebligat Hukuku ders notları AÖF için ve tarafımızca özgün olarak hazırlanmıştır. Notlar, vize ve final olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Yazının sonundan, notların PDF versiyonunu da indirebilirsiniz.

YARGI ÖRGÜTÜ VE TEBLİGAT HUKUKU DERS NOTLARI VİZE BÖLÜMÜ

Hakim ve savcıların terfilerini yapmak, disiplin cezası uygulamak gibi yetkiler Hakimler ve Savcılar Kuruluna aittir.

Türk hukukunda mahkemelerin kuruluşu, görev ve yetkileri KANUN ile düzenlenir. Bu ilkeye de kanuni hakim ilkesi denir.

Tabii hakim ilkesi; yarılanacak olan uyuşmazlığın gerçekleşmesinden ÖNCE kanunla görevi ve yetkisi belirlenmiş hakimi ifade eder.

İlk derece mahkemeleri, bir davayı ilk evrede gören ve karara bağlayan mahkemeleri ifade eder.

Şunlar, Anayasa Mahkemesine iptal davası açma yetkisine sahiptir:

• Cumhurbaşkanı
• İktidar partisi meclis grubu
• Anamuhalefet partisi meclis grubu
• TBMM üye tamsayısının beşte biri

Sulh hukuk mahkemesi, adli yargıda yer alan GENEL görevli bir mahkemedir.

Şunlar, adli yargıda görevli TEK hakimli mahkemelerdendir:

• Asliye ceza mahkemesi
• Asliye hukuk mahkemesi
• Sulh hukuk mahkemesi
• İş mahkemesi

Kira sözleşmesine dayanan tahliye davalarına bakmakla yetkili mahkeme, sulh hukuk mahkemesidir.

İş mahkemelerini olmadığı yerlerde, bu tür davalara asliye hukuk mahkemesi bakar.

Yargıtay’da 12 ceza dairesi vardır.

Danıştay tetkik hakimi, Danıştay meslek mensubu DEĞİLDİR.

Danıştay’da 9 dava dairesi vardır.

Bölge idare mahkemelerini ısrar kararlarını Danıştay’da incelemekle görevli yer, Danıştay idari dava daireleri kuruludur.

Danıştayda dava daireleri arasında iş bölümünü Danıştay Başkanlık Kurulu belirler.

Uyuşmazlık mahkemesi, Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanı tarafından temsil edilir.

Uyuşmazlık mahkemesinin kurulduğu tarih 1945’tir.

Askeri Yargıtay’ın kaldırılması ise birlikte, Uyuşmazlık Mahkemesinin görev alanı daralmıştır.

Sayıştay ile Danıştay arasındaki uyuşmazlıkların çözümünün nasıl olacağı ANAYASA ile belirlenmiştir.

Uyuşmazlık mahkemesinin toplandığı yer Başkent Ankara’dır.

Hüküm uyuşmazlığı; adli, idari ya da askeri yargı mercilerinin EN AZ ikisi tarafından, taraflardan en az biri AYNI olan ve kararlar arasındaki çelişki yüzünden kararın uygulanmasının olanaksız hale gelmesi durumunda ortaya çıkar.

Askeri disiplin ceza yargısı; askeri düzen içerisindeki emir ve komuta zincirine uyulması ve hiyerarşinin korunması amacını güden askeri yargı türüdür.

Genel sekreterlik, Danıştay’ın karar organlarından birisi DEĞİLDİR.

Soybağına ilişkin uyuşmazlıklarda görevli mahkeme, aile mahkemesidir.

Uyuşmazlık mahkemesi kararları KESİNDİR.

Asliye hukuk mahkemesinin birden fazla dairesi arasındaki ilişki, bir tür “iş dağılımı” ilişkisidir.

Yüksek Seçim Kurulu, bir yüksek mahkeme DEĞİLDİR.

Tam yargı davası; idari eylem ya da işlemlerden ötürü KİŞİSEL HAKLARI doğrudan ihlal edilenlerce açılan bir idari dava türüdür.

Sıkıyönetim mahkemelerinin kuruluşu, “tabi hakim” (doğal yargıç) ilkesine aykırılık oluşturur.

Vergi mahkemesi; genel bütçeye, il özel idarelerine ya da köylere ait vergi, resim ve harç benzeri yükümlülüklere ilişkin davaları görmekle görevlidir.

Bölge adliye mahkemesi, bir ilk derece mahkemesi DEĞİLDİR.

Askeri olmayan makamlarca tesis edilmiş olsa bile, asker kişileri ilgilendiren İDARİ işlem ve eylemlerden doğan uyuşmazlıklar, Askeri Yüksek İdari Mahkemesinde görülür.

Maddi ölçüt; yargısal usullerle, hukuki uyuşmazlıkların kesin olarak çözümlenmesi fonksiyonunu ifade eder.

Hakimler, 65 yaşından önce KENDİLERİ İSTEMEDİKÇE emekli edilemez. (Hakimlik teminatı)

Şunlar, çekişmesiz yargıya örnektir:

• Ergin kılınma
• Evlenmeye izin verilmesi
• Gaipliğe karar verilmesi
• Mirasçılık belgesi verilmesi
• İsim değiştirilmesi

Yargıtay Büyük Genel Kurulu; içtihat uyuşmazlıklarını giderir ve içtihadı birleştirme kararları verir.

Ceza yargısında, yargılama sırasında kamu adına kanun yollarına başvurma yetkisi, Cumhuriyet Başsavcılığına aittir.

Bölge adliye mahkemesi adalet komisyonunun üye sayısı 3’tür.

İdari yargıda açılan tam yargı davaları, adli yargı hukuk mahkemelerindeki Edim Davalarına benzer.

Danıştay Kanununda öngörülen yönetmelikleri ve iç tüzükleri kabul etme yetkisi, Danıştay Genel Kuruluna aittir.

Danıştay Başkanlar Kurulu 6 asıl ve 4 yedekten oluşur.

Uyuşmazlık mahkemesi başkanı, Anayasa Mahkemesi tarafından seçilir.

Uyuşmazlık mahkemesinde geçici raportör olabilmek için, hakim ya da savcı olarak en az 4 yıl çalışmış olmak gerekir.

Kara kuvvetleri komutanı, göreviyle ilgili bir suçtan dolayı, yüce divan sıfatıyla Anayasa Mahkemesi tarafından yargılanır.

Hakim ve savcıların İDARİ görevleri bakımından bağlı olduğu kurum, Adalet Bakanlığıdır.

Sayıştay, Anayasada yüksek mahkemeler arasında sayılmaz; ama yargı fonksiyonu yerine getirir. (Hesap yargısı)

İstinaf mahkemesi, ilk derece mahkemesi DEĞİLDİR.

Sulh hukuk mahkemesi, TEK hakimli mahkemelerdendir.

Hakim ve savcıların özlük işleriyle ilgili karar verme yetkisi, Hakimler ve Savcılar Kuruluna aittir.

Bölge adliye mahkemelerinde, dairelerin numaralarını ve iş bölümünü belirleme yetkisi, Bölge Adliye Mahkemesi Başkanlar Kuruluna aittir.

Bölge Adliye Mahkemesi; ADLİ yargı ilk derece mahkemeleri tarafından verilen ve KESİN OLMAYAN kararlara karşı yapılacak İSTİNAF başvurularını inceler.

Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde genel sekreter olabilmek için, en az 4 yıl üye olarak görev yapmış olmak gerekir.

Danıştay; hem yargılama yapan hem de idareye inceleme/danışma organı olarak yardımcı olan bir ilk ve son derece mahkemesidir.

Askeri Yüksek İdare Mahkemesi üyelerinin atama kararlarını cumhurbaşkanı onaylar.

Danıştay başkanının katılmadığı kurullara, Danıştay başkanvekili başkanlık eder.

Askeri hakimlerin atamaları, Milli Savunma Bakanlığı tarafından yapılır.

Askeri mahkemeler kural olarak 3 hakimle kurulur.

Bir suçun, sıkıyönetim ilanına sebep olan suçlardan olup olmadığına Bakanlar Kurulu karar verir.

Yasama fonksiyonu; genel ve soyut norm koyma, değiştirme ve kaldırma faaliyetleridir.

Tabii hakim ilkesi; öncedenlik ve kanunilik unsurları tarafından karakterize edilen bir ilkedir.

Malvarlığına ilişkin davalarda genel görevli mahkeme, asliye hukuk mahkemesidir.

Sulh ceza hakimliği; kanunların ayrıca görevli kıldığı haller dışında, soruşturmalarda hakim tarafından verilecek kararları almak, bunlara karşı yapılan itirazları incelemekle yetkili mercidir.

Vergi mahkemesi, ilk derece idare mahkemesidir.

Danıştay daire kurallarının toplanma sayısı, 1 başkan ve 4 üyedir.

Danıştay hem ilk derece mahkemesidir hem de üst derece mahkemesidir.

Uyuşmazlık mahkemesinde bölüm kararları arasındaki çelişkileri çözümleyen birim, genel kuruldur.

Uyuşmazlık mahkemesindeki geçici raportörlerin görevleri, Uyuşmazlık Mahkemesi başkanı tarafından belirlenir.

Uyuşmazlık mahkemesindeki üyelerin görev süresi 4 yıldır.

Uyuşmazlık mahkemesi anayasal olarak, ilk defa 1961 anayasasıyla düzenlenmiştir.

YARGI ÖRGÜTÜ VE TEBLİGAT HUKUKU DERS NOTLARI FİNAL BÖLÜMÜ

Tebliğ kavramı şu anlamlara gelir:

• Bildirme
• Haber verme
• Açıklama
• Duyurma

Yargılama konusunda bir tebligatın geçerli sayılabilmesi için, bilgilendirme ve belgelendirmenin gerçekleşmiş olması gerekir.

Gecikmesinde zarar bulunan hallerde tebligat, memur aracılığıyla yapılır.

Kolluk kuvvetleri aracılığıyla tebligat yapabilmek için, yetkili mahalli mülki amire başvurmak gerekir.

Tebligat Kanununa göre, kendisine tebligat yapılabilecek olan kişiye MUHATAP denir.

Tebligat hukukunun en önemli kaynağı, Tebligat Kanunudur.

Muhatabın birden fazla vekili varsa ve tamamına tebligat yapılırsa, İLK yapılan tebligat geçerli olacaktır.

Tebligatın ilk aşaması, tebligat talebidir.

Tebligat adresinde KÜÇÜK değişiklikler varsa, tebligat memuru tebligatını tamamlamak zorundadır.

Komşular, muhatabın yeni adresini bildirmek zorunda DEĞİLDİR.

Bilinen en son adres dışında bir adrese tebligat yapılabilmesi, tebliği çıkartan merciin takdirine bağlıdır.

Muhataba tebligat yapıldıktan sonra muhatap adresini değiştirirse, bu durumu muhatap ilgili yargı merciine bildirmek zorundadır.

Kendisine tebligat yapılamayan ya da adresi tespit edilemeyen kimsenin adresi; MEÇHUL sayılır.

Tebligat bakımından en önemli belge, tebliğ mazbatasıdır.

Tebliğ mazbatasının düzenleneceği yer, tebligatın yapıldığı yerdir.

Davada bilirkişi olarak atanan kişi, mahkemenin huzuruna davetiye ile çağrılır.

Tebligat ücretinin hangi sürede verileceği, tebligatı çıkaran merci tarafından belirlenmektedir.

Tebliğ mazbatası, tebliğ memuru tarafından düzenlenir.

Muhatap yerinde yoksa, tebligat memurunun öncelikle; bulunmama sebebini doğru olarak araştırması gerekir.

Tebligat memuru, muhatabın adresten DEVAMLI surette ayrıldığını tespit ederse, tebliğ evrakı tebliğ çıkaran mercie iade edilmelidir.

İlanen tebligatta, tebliğ masrafı; tebligatı talep eden tarafından ödenmelidir.

Muhatap ölmüşse tebligat memuru, evrakı tebligatı çıkaran mercie iade etmelidir.

Elektronik tebligat, muhatabın e-posta hesabına ulaştığı tarihten itibaren beşinci günün sonunda tebliğ edilmiş sayılır.

Tebligatın, zorunlu evraklar düzenlenmeden yapılması halinde; usulsüz tebligattan bahsedilir.

Dava dilekçesi davalıya usulsüz tebliğ edilirse, usulsüz tebligat öğrenilmemişse, yeniden dava dilekçesi tebliğ edilmelidir.

Dava dilekçesi davalıya usulsüz tebliğ edilmişse ve davalı da bundan haberdar olmamışsa, dava dilekçesinin yeniden tebliği gerekir.

Usulsüz tebligata rağmen muhatabın öğrenmesinin geçerli kabul edilmesi, Usul Ekonomisi ilkesi gereğidir.

Tebligatın usulsüz olduğu dava sırasında fark edilmez ve mahkemenin kararı kesinleşirse, daha sonra Yargılamanın Yenilenmesi kanun yoluna başvurulabilir.

Tebligatın usulsüz olup olmadığı hususu, ilgili merci tarafından KENDİLİĞİNDEN dikkate alınmalıdır.

Tebligat suçları genel olarak, Tebligat Kanununda düzenlenmiştir.

Yargısal tebligatın şekli yönü “belgelendirme”dir.

Tebligat, adli yargılanma hakkının, “hukuki dinlenilme” unsuruyla doğrudan ilgilidir.

Kamu İktisadi Teşebbüsleri, Tebligat Kanununa göre, tebligat çıkaracak mercilerden birisi DEĞİLDİR.

Seferde bulunan askeri kişilere tebligat, muhatabın bağlı olduğu kuvvet komutanlığı tarafından çıkarılır.

Tebligat yapılmaya gidildiğinde, muhatap yerinde bulunamaz ama yeni adresi öğrenilirse ve bu adres de tebligatı yapacak görevlinin bölge sınırları içinde yer alıyorsa, tebligat aynı tebliğ memuru tarafından yapılır.

Yabancı ülkelere gönderilecek bir tebligatın, tebliği çıkaracak merci tarafından, en az 3 ay önce ilgili bakanlığa gönderilmesi gerekir.

Adli tatilde yapılan tebligatla başlayan süre, yine adli tatil bitmeden sona ererse, tatilin bittiği günden itibaren 1 hafta daha uzamış sayılır.

Mahkemenin bir kişiyi huzuruna çağırma işlemi, davetiye ile yapılır.

Yabancı bir ülkede resmi görevle bulunan memura tebligat, Dışişleri Bakanlığı aracılığıyla yapılır.

Tebligatta, daha önce yapılan ilanlara ilişkin kısa bilginin bulunması GEREKMEZ.

Muhatabın adresi meçhul ise, ilanen tebligat yapılır.

İmza yerine parmak bastırılacaksa, ilk olarak kullanılması gereken parmak, SOL elin baş parmağıdır.

Mahkeme kararının kendisine geç tebliğ edildiğini iddia ederek süresinden sonra kanun yollarına başvuran bir tarafın, bu başvurusu mahkemece reddedilirse, ilgilinin bu ret kararına itiraz için 7 gün süresi vardır.

Usulsüz tebligatın geçerli olduğu tarih, muhatabın usulsüz tebligatı öğrendiğini BEYAN ettiği tarihtir.

Bir tebligatın usulsüzlüğü kural olarak tebligatı çıkaran mercide ileri sürülür.

Hakimler ve savcılar kurulu 13 üyeden oluşur.

Asliye ticaret mahkemelerinin kurulmadığı yerlerde, “ticaret mahkemesi sıfatıyla” karar verme yetkisi olan mahkeme, Asliye Hukuk Mahkemesidir.

Uyuşmazlık mahkemesi ceza bölümünde, başkan hariç 6 üye vardır.

Kendisine tebligat yapılacak kişi adresinde yoksa, tebligat muhatapla aynı konutta sürekli oturan kişilere yapılır.

Tebligatın son aşaması; tebligatın muhatabına ulaştırılmasıdır.

Avukatlar tarafından takip edilen işlerde, tebligatın mutlaka resmi çalışma gün ve saatleri içinde yapılması gerekir.

Adresine daha önce usulüne uygun tebligat yapılan kişi adresinde bulunamaz ve MERNİS’te de adresi tespit edilemezse, tebliğ evrakının bir örneği eski adresinin olduğu binanın kapısına yapıştırılır.

Elektronik yolla yapılan tebligata ilişkin kayıtların, hizmet sağlayıcılar tarafından 30 yıl saklanması gerekir.

Muhatap adresinde bulunamaz ve bu yönde beyanda bulunanlar da tebligatı almak istemezse, ihbarnamenin konutun kapısına yapıştırılmasının ardından 15 gün sonra tebligat yapılmış sayılır.

Kural olarak, icra takibinde tebligatın usulsüz olduğu iddiası, İCRA DAİRESİNE karşı ileri sürülmelidir.

Usulsüz tebligatın ortaya çıkması için öncelikli koşul, bir tebligat işleminin bulunmasıdır.

Aşağıdan, bu notların pdf versiyonunu da indirebilirsiniz:

drive.google.com